قلعه وشاق

در تاریخچه ساخت قلعه وشاق ماجرایی به این شرح نقل می شود که در عصر صفویان حاکم نطنز که از سوی شاه عباس منصوب شده بود، شخصی بود به نام امیر بیک. بنای تاریخی گنبد باز نیز از آثار معماری این حاکم مقتدر بوده است. پس از مرگ امیر بیک ، بین دو تن از فرزندان او ، بر سر جانشینی پدر نزاع در می گیرد. در این میان برادری که اقتدار بیشتری داشته حکومت را از آن خود می کند و برادر دیگر موسوم به شاه علی وشاق رسم یاغیگری را پیشه می سازد. وی به دامنه های کرکس می گریزد و قلعه ای را در یکی از صعب العبورترین قله های نزدیک به روستای اوره بنا می کند. این قله نزد روستائیان به قلبه شاه مشهور است که تغییر یافته همان قلعه شاه یا قلعه وشاق است. سازندگان این قلعه برای تهیه مصالح، از مسیری در جهت مخالف روستای اوره ، عبور و مرور و با روستای عباس آباد ارتباط برقرار می کرده اند. آنان سال های طولانی برای تامین نیازمندی های خود ، به روستاهای اطراف از جمله روستای اوره ، حمله کرده و به غارت اموال مردم می پرداخته اند. این تاریخچه نمی تواند نسبت به ابتدای ساخت قلعه وشاق صحت داشته باشد کما این که در مقاله دیگری در سایت روستای زیبای اوره تاریخچه تفصیلی آن را ذکر کرده ایم. بلکه تنها می تواند استفاده های بعدی از قلعه وشاق را در دوره های بعدی تاریخی را نمایان سازد. 

موقعیت قلعه وشاق طوری است که دسترسی به بنای اصلی قلعه به سادگی میسر نیست. براساس شواهد و اسناد موجود، قلعه وشاق و بناهای پائین قلعه که به دره ای موسوم به روباه ختم می شود، در سده هشتم هجری از جمله اماکن معمور و مسکون بوده است .(سایت روستای زیبای اوره www.ooreh.ir)

حمدالله مستوفی[1] درباره این قلعه نوشته است: وشاق، قلعه ای است در ولایت نطنز و ... چون وشاق بر آنجا حاکم شد به قلعه وشاق معروف گشت .

در زمانی که این قلعه مسکونی بوده همه گونه لوازم زندگی در آنجا فراهم بوده چنان که تا سه دهه گذشته آثار و علائم برخی از آنها مانند آسیاب بادی باقی مانده بود. راه دسترسی به این قلعه که در راس صخره ای کله قندی بنا شده است مقدور نبوده و ظاهراً با استفاده از طناب یا زنجیرهایی که به میخ های ضخیم فولادی متصل بوده و بر سینه کش صخره کوبیده شده بود، به این قلعه رفت و آمد می کرده اند.

برخی نیز می گویند برای رسیدن به بنای اصلی قلعه راهروی مخفی و تونلی وجود داشته که به مرور بسته و گم شده است.

برخی از آثار قلعه مزبور برای کوهنوردان قابل مشاهده است. گرچه دیوارهای آن به کلی تخریب شده اما أثر پی های قلعه و نیز برخی از مصالحی که در دامنه قله مزبور و کوه های اطراف پراکنده شده ، هنوز باقی مانده است. در دره قله قلعه وشاق به سمت روستای اوره در نزدیکی محله شاهوا، تا چند سال پیش محلی وجود داشت به نام چاله قابله که متاسفانه به دلیل حفاری های معادن سنگ موجود، از بین رفته است. در چاله قابله چشمه هایی کم آب وجود داشت که قافله شاه وشاق در عبور و مرور خود از آن بهره می جستند. به همین دلیل این محل را چاله قابله (گودال آب قافله) می نامیدند. چاله قابله پیش از تخریب، محل اطراق فصلی و شبانه گله های روستای اوره بود.

---

[1] . نزهه القلوب ، حمد الله مستوفی ، مقاله سوم ، ص 77.

با تشکر از ریاست محترم فدراسیون کوهنوردی نطنز جناب آقای فرخشاد که تصاویر نابی را از قله قلعه وشاق در اختیار ما قرار دادند و تعدادی از آن را به شما عزیزان تقدیم می کنیم: 

 

نقل قول از جناب آقای فرخشاد: 

من سال ۶۵ به قله قلعه وشاق صعود داشتم تمام این کاشی ه‍ا سالم بود . کف آب انبارها سالم بود (در صعودهای اخیر دیگر خبری از آن کاشی های سالم نیست و متاسفانه) افرادی برای یافتن گنج همه را ویران کرده اند. (سایت روستای زیبای اوره www.ooreh.ir)

.....

پ. ن: کاش عزیزان میراث فرهنگی نطنز توجه بیشتری به این آثار باستانی می کردند. در دورانی که گردشگری یکی از مهمترین منابع درآمد شهرهای مختلف  است این همه بی توجهی شگفت انگیز است. از همه شگفت انگیزتر معادنی است که در پای همین کوه مشغول فعالیتند. 

نظر شما چیست؟ 

برای اطلاعات بیشتر درباره قلعه وشاق، این مقاله را نیز بخوانید: قلعه وشاق، شکوه سلجوقیان در روستای اوره. 

(سایت روستای زیبای اوره www.ooreh.ir)

قله کرکس

قله کرکس:

کرکس کوهستان پهناوری است در غرب نطنز که بلندترین قله آن به ارتفاع 3895 متر است. میانگین بارندگی سالانه منطقه کرکس 300 میلیمتر است. از کوهستان کرکس رودهایی چند که اغلب فصلی است، سرچشمه می گیرد. هر چند این رودها فصلی است ، اما با توجه به شرایط جغرافیایی منطقه ، در برخی از قسمت های آن مناظر بدیعی را ایجاد می نمایند. همین امر کوهنوردان بسیاری را از داخل و خارج از کشور جذب می نماید. ناآگاهی از مسیر صعود به قله کرکس و نیز شرایط آب و هوایی آن گاه خطرات مرگ باری را حتی برای برخی از کوهنوردان برجسته از فدراسیون کوهنوردی ایران ایجاد نموده است و برخی جان خود را در این راه از دست داده اند. بنا بر این گاه که جوانان پرشور سودای فتح این قله را در سر می پرورانند ، خود را در دام خطری بزرگ می اندازند که البته اگر این صعود را با آگاهی از شرایط و برنامه ریزی مناسبی انجام دهند ، بسیار برایشان مطلوب ، دل پذیر و خاطره انگیز خواهد بود. به طور کلی از چهار مسیر به قله کرکس می توان صعود کرد که برای شما شرح می دهیم:

1-مسیر جنوبی(کشه): این مسیر از طرق رود که در فاصله 25 کیلومتری نطنز است، شروع می شود. طرق رود نیز در جاده نطنز- اصفهان قرار دارد و تا کشه که آخرین آبادی در مسیر است 5 کیلومتر فاصله دارد. برای صعود به قله کرکس از این مسیر ، از کشه به طرف چشمه اصفهانی ها که در مجاورت مرغداری است می رویم و بعد از چشمه در راه مالرو به طرف شمال رفته، تا به چشمه لیاسّن برسیم که تا اینجا شیب راه خفته است. از مشخصات این چشمه درختان گردو است. از اینجا به بعد شیب تند می شود. در مسیر باید از کنار آبشار بگذریم. با پشت سر گذاشتن آبشار، پناهگاه نمایان می شود. این پناهگاه از نوع پیش ساخته است که در سال 64 به همت کوهنوردان استان اصفهان و هیئت کوهنوردی در ارتفاع 3000 متری برقرار شده است و تنها پناهگاه موجود در منطقه کرکس است. بعد از پناهگاه که چشمه ای روبروی آن دائمأ جریان دارد، راه مالرو با شیبی تند در کنار شن اسکی ادامه می یابد تا به آسمان گدار می رسد. و قله نمایان می شود. راه بازگشت از شن اسکی است. متوسط زمان صعود از این مسیر 5 ساعت است.

2-مسیر شرقی(طامه): این مسیر از نطنز شروع می شود که برای صعود از این مسیر ، باید از جنب هتل سرابان به روستای طامه در غرب نطنز برویم. این جاده حدود 4 کیلومتر است. سپس از طامه به طرف باغ هایی که در غرب دهی به نام دراش هستند، می رویم. در اینجا دو دره واقع است یکی پاپول که در امتداد باغ های ده قرار دارد و در انتهای آن آبشار زیبایی وجود دارد، و دره دیگر به نام پاکدار که در جنوب باغ ها است و مسیر اصلی صعود، از این دره شروع می شود که باید تا گردنه آن برویم و سپس از کمرکش کوه به طرف غرب حرکت کنیم. مشخصه صحیح بودن این مسیر تک درخت سپیدار بلندی است که از کنار آن می گذریم و سپس با گذشتن از دره ای فرعی به دره ای طولانی می رسیم که به قله منتهی می شود. این مسیر بسیار زیبا است. آب تا یک ساعت مانده به قله در آن جریان دارد و به همین دلیل آبشارهای متعددی در مسیر دیده می شود. لازم به ذکر است که آب های دره های دیگر نیز به این دره می پیوندند که این نیز صحیح بودن مسیر را نشان می دهد. قسمت های آخر این دره سنگی می شود که باید این سنگ ها را دور زد تا به قله رسید. زمان طی شده در این مسیر 6 الی 7 ساعت است.

3-مسیرشمال شرقی(اوره): کوهنوردانی که از اقصی نقاط ایران می خواهند از این مسیر به قله صعود نمایند ، پس از خروج از نطنز به میدانی که تابلوی روستای اوره را دارد، می رسند که بایستی به سمت کاشان مسیر را ادامه دهند تا به جاده ویژه ای که تابلوی امام زاده سلطان گورآباد را دارد برسند. این جاده از بالای روستا اوره می گذرد. تا ده اوره حدود 5 کیلومتر است و کوهنوردان با خودروهای خود می توانند تا امامزاده سلطان گورآباد بروند. به طوری کلی برای صعود به کرکس از مسیر اوره، از پایین امامزاده سلطان گورآباد ، ادامه می دهیم. دره اصلی را که همواره جریان آب بیشتری دارد ، و ممکن است در برخی از فصول سال بدون آب باشد، ادامه می دهیم. پس از ورود به دره در حدود 30 دقیقه بعد، از کنار آبشار گذشته و در انتها به یک شیب تند شنی می رسیم که به قله منتهی می شود. این مسیر یکی از مسیرهای بسیار زیبای صعود به کرکس می باشد و مدت صعود حدود 6 ساعت به طول می انجامد.

4- مسیر شمال غربی(بیدهند): برای رسیدن به بیدهند بعد از طی 18 کیلومتر از جاده نطنز-کاشان(جاده قدیم) به پل هنجن می رسیم. از این پل جاده فرعی دو قسمت می شود که یکی به ابیانه منتهی می شود و جاده دیگر پس از گذشتن از روستای هنجن-چیمه-ولوجرد به دو راهی بیدهند-فریزهند می رسد که جاده سمت چپ به بیدهند منتهی می شود. این جاده تا روستای چیمه آسفالت است. در بیدهند امامزاده ای واقع است که برای اقامت شبانه در آن می توان برنامه ریزی کرد. سپس از روستا به طرف جنوب می رویم، تا به آخر بیشه ده بیدهند برسیم. راه صعود از این محل شروع می شود که با طی کردن راه مالرو در کنار آب، به دو راهی می رسیم که در کنار آغل سنگی ساخته شده است و با ادامه دره سمت چپ و راه مالرو به طرف جنوب و تا سرچشمه آب پیش می رویم و سپس با صعود از دامنه شرقی دره به طرف جنوب شرقی ادامه مسیر می دهیم، تا به صخره بر می خوریم که نباید با آن درگیر شد و باید از کنار آن و باز هم به طرف جنوب شرقی حرکت نمائیم تا به قله برسیم(زمان 5 الی 6 ساعت)(سایت روستای زیبای اوره www.ooreh.ir).

برای آشنایی با سایر قله ها و ارتفاعات روستای زیبای اوره اینجا کلیک کنید. 

ارتفاعات روستای اوره

ارتفاعات و قله های روستای اوره نیز بسیار و متنوعند. بلندترین این قله ها با 3895 متر ارتفاع به نام کرکس شناخته می شود. اسامی برخی از مهمترین قله ها را برای شما خواننده گرامی ذکر می کنیم(سایت روستای زیبای اوره www.ooreh.ir) :

1.      کرکس (برای آشنایی بیشتر با قله کرکس  اینجا کلیک کنید. )

2.      گرَسیاه:(برای آشنایی بیشتر با قله گرسیاه اینجا کلیک کنید. ) 

3.      تخته[1] آمنه مِنه

4.      سرمار

5.      لَته[2] دراز

6.      دِزْ تخته

7.      دِز[3] سرمار

8.      تخته حاجی محمد

9.      دِزْ دو قلو(قِلی)

10.   پله کرکس

11.   هُتگا(ه)[4] مُلّا

12.   تخته کرکس

13.   تخته سنمبر

14.   تخته نصرت

15.   تخته چرخستان کوچک

16.   تخته چرخستان بزرگ

17.   تخته لادمه

18.   رچ آهووی ها

19.   کوچه شق

20.   تخته لاسته

21.   تخته لاهیار

22.   تخته لازیارتگاه

23.   کوچه یخ

24.   تخته نر کماچاره

25.   خانه رنداقه

26.   وَرِسبی

27.   رگ اژدها

28.   کندله

29.   تاتِر

30.   قبله

31.   سوکَجْلَه

32.   لاقِزِر

33.   لا سورن پایین

34.   لا سورن بالا

35.   گلتنگ

36.   آسان

37.   قلبه شا(قلعه وشاق شاه)

38.   کُپّه[5] کلم

39.   کوه شغال

برخی از ارتفاعات روستای زیبای اوره به دلیل استفاده بی رویه معادن، در حال تخریب و نابودی است و منظره ناخوشایندی را برای کل این منطقه کوهستانی ایجاد کرده است.  

(اطلاعات مربوط به اسامی قله ها و ارتفاعات روستای اوره، حاصل مصاحبه ای شفاهی با مرحوم سید اسماعیل حسن زاده طباطبایی در سال 1373 هجری شمسی است.)

---

[1] . تخته : به مکان های هموار و مسطح واقع در قله ها و دامنه ها گفته می شود .

[2] لَته : یکی از واحد های تقسیم بندی زمین های کشاورزی است .

[3] دِزْ : به قله گفته می شود .

[4] . هتگا : به غاری بسیار کوچک گفته می شود ، که معمولا در آنها به راز و نیاز می پرداختند. 

[5] . کپه : به تپه بسیار بزرگ اطلاق می شود. 

نقل مطالب فقط با ذکر منبع جایز است. 

(سایت روستای زیبای اوره www.ooreh.ir)